|
- Polskie zadłużenie przekracza 1,5 biliona złotych, czyli 1500 miliardów i jeżeli dalej będzie jedynie rosło, to wpadniemy w kryzys zadłużenia, z którego trudno będzie wyjść - ostrzega w rozmowie z Business Insider Polska prof. Konrad Raczkowski, dyrektor Instytutu Ekonomicznego Społecznej Akademii Nauk, były wiceminister finansów w rządzie PiS.
Twardy lockdown jest niebezpieczny nie tylko dla ekonomii. „To również byłoby przyzwolenie na oczywisty wzrost przestępczości, samobójstw i prawdopodobne masowe protesty”
Mamy zapaść służby zdrowia, która nie była przygotowana kadrowo i logistycznie na obsłużenie takiej liczby pacjentów – podsumowuje Raczkowski, dodając, że zmarnowaliśmy letnie miesiące, nie uzupełniając luk w systemie
Polska może stracić gigantyczne pieniądze. „Powiązanie budżetu z wartościami UE, a szczególnie z praworządnością mamy w zasadzie pewne”
Na scenie politycznej szykują się duże zmiany. „Przesilenie polityczne obserwujemy od dłuższego czasu i będzie ono miało swoje rozstrzygnięcia wcześniej, czy później”
Więcej takich rozmów znajdziesz na stronie głównej Onet.pl
Mikołaj Kunica, redaktor naczelny Business Insider Polska: Mam, pewnie jak spora część naszych czytelników, nieodparte wrażenie, że sprawy w kraju idą w złym kierunku. Dotyczy to nie tylko gospodarki, ale obserwując temperaturę protestów społecznych i pogłębiającą się linię podziału ideologicznego, również obszaru życia politycznego. Zacznijmy od gospodarki – 30 tys. nowych zachorowań przez kolejnych 7 dni i mamy twardy lockdown. Co to oznacza dla firm, konsumentów oraz finansów publicznych?
Prof. Konrad Raczkowski: W Polsce, podobnie jak w większości państw świata, nie ma merytorycznej debaty na temat pandemii i możliwości jej zwalczania. Politolodzy z ramienia różnych instytucji publicznych pouczają profesorów medycyny w sprawach zdrowia, na którym się nie znają, nie przyjmując przy tym argumentów ekonomistów, których nie rozumieją. Miliardy mylą z milionami, a przychody z zyskiem, przerzucając na obecne i kolejne pokolenia koszty krańcowe zadłużenia i niegospodarnych decyzji kierowanych do gospodarki, które często nie bronią się podrasowanym PR. Główny doradca Prezesa Rady Ministrów ds. Medycznych, podobnie jak Rada Medyczna, zostali powołani dopiero pod koniec października, czyli blisko osiem miesięcy od wykrycia pierwszych przypadków koronawirusa w Polsce. Z kolei o składzie Rady Medycznej dowiedzieliśmy się 7 listopada z popołudniowego wpisu na Facebooku. Gospodarka balansuje na krawędzi, ale nikt nie zaprasza do głosu doradczego profesorów ekonomii i przedstawicieli biznesu, przy braku realnego planu zarządzania kryzysem.
Twardy lockdown byłby kolejnym krokiem włączającym Polskę w tzw. „Wielki Reset”, przed którym ostrzegał prezydenta Trumpa w otwartym liście były nuncjusz apostolski w USA arcybiskup Vigano, a którego wprowadzenie godziłoby w fundamenty społeczeństwa i przyzwalało na istotnie pogorszenie trudnej do późniejszej odbudowy sytuacji gospodarczej. To również byłoby przyzwolenie na oczywisty wzrost przestępczości, samobójstw i prawdopodobne masowe protesty. Do tego kolejne finansowanie gospodarki nowym długiem publicznym, którego nie będziemy w stanie spłacić, bez fali nowych podatków, znaczącego wydłużenia wieku emerytalnego i rezygnacji z pewnych praw własności.
Nowe restrykcje, które dotknęły najbardziej wykrwawione pierwszym uderzeniem pandemii branże (restauracyjną , hotelarską oraz rozrywkę i fitness), zostały ogłoszone przez rząd 22 października. W kolejny weekend okazało się, że pętla krępująca biznes zacieśnia się jeszcze bardziej. Mijają tygodnie, a restrykcjom nie towarzyszą konkretne projekty wsparcia dla tych, którym COVID-19 odcina ekonomiczny tlen. Tak nie zarządza się kryzysem. Czego brakuje? Jakie ulgi i mechanizmy wparcia są natychmiast potrzebne. Każdy, kto kiedykolwiek miał do czynienia z jakimkolwiek biznesem, doskonale wie, że najbardziej niebezpieczna jest niepewność.
Brakuje zarządzania kryzysem. Dodatkowo prawnicy wskazują na istniejący chaos prawny i brak uregulowań ustawowych, które umożliwiałyby skuteczne zarządzanie, a w przyszłości nie narażałyby Skarbu Państwa na roszczenia odszkodowawcze. Również w kontekście realizowanych ograniczeń wolności i praw obywatelskich, czy wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli wiemy, że COVID-19 jest połączeniem modelu zagrożenia Rumsfelda z nieznanym zagrożeniem, a wyrażonym w Konwencji o Zakazie Broni Biologicznej i Toksycznej, które mogliśmy poznawać i badać od epidemii SARS, to powinniśmy przyjąć konstrukt Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie obrony biologicznej. Użycie w tym wypadku znowelizowanej ustawy o zarządzaniu kryzysowym wraz z Krajowym Planem Zarządzania Kryzysowego w pełnym wydaniu byłoby zasadne.
Uważa pan, że jesteśmy dobrze przygotowani na drugie uderzenie pandemii?. W Polsce, choć na dobrą sprawę nigdy nie doszło do spłaszczenia krzywej zachorowań, był jednak okres względnego oddechu. Patrząc na to, jak dziś naprędce, rękoma spółek Skarbu Państwa, stawiane są szpitale polowe, widać, że służba zdrowia nie odrobiła lekcji. Ministerstwo Zdrowia nie zabezpieczyło na czas wystarczającej liczby specjalistycznych łózek, respiratorów, nie przeszkoliło dodatkowego personelu medycznego do ich obsługi, nie wzmocniono Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Zabrakło wyobraźni?
Nie ma drugiego uderzenia pandemii, tylko sezonowy cykl działania koronawirusa, który lekarze znają od kilkudziesięciu lat, a który dobrze opisuje Narodowy Instytutu Zdrowia Publicznego, WHO, czy przedstawia m.in. prof. Piotr Kuna. Mamy zapaść służby zdrowia, która nie była przygotowana kadrowo i logistycznie na obsłużenie takiej liczby pacjentów. Był czas wakacyjny na przeszkolenie kilkunastu tysięcy studentów kierunków lekarskich piątego i szóstego roku studiów i włączenie ich w ramach płatnych, a nie wolontariackich staży, do zaawansowanej pomocy chorym. Systemowo zabrakło uregulowań prawnych, które umożliwiałyby takie działanie. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego jasno definiuje, że po wystąpieniu kryzysu za bezpieczeństwo zdrowotne odpowiada minister zdrowia, a kierowanie i koordynacja wszelkich działań w województwach, w tym plan organizacji i funkcjonowania zastępczych miejsc szpitalnych zapewnia wojewoda. To gdzie są te miejsca, które dawno temu powinny działać?
Do tego mamy Polski Plan Pandemiczny, który również zawiera procedury postępowania. Każdy sam najlepiej widzi, jaką wyobraźnią i działaniami wykazaliśmy się i jak jesteśmy przygotowani do pandemii, która na długo zostanie z nami, a obrazu tego nie zmienią optymistyczne komunikaty, jeżeli będą oderwane od rzeczywistości.
Pandemia to nie jedyny problem. Jeszcze trudnej zarządza się sytuacją, gdy na kryzys ekonomiczny nakłada się wzrost napięcia politycznego. Od kilkunastu dni na ulice polskich miast tłumnie wychodzą coraz młodsi ludzie, by protestować przeciwko orzeczeniu TK w sprawie ustawy antyaborcyjnej. Koalicja rządząca nie jest dziś pewna parlamentarnej większości, a w efekcie obrady Sejmu są przekładane. Myśli pan, że te dwa kryzysy mogą prowadzić do jakiegoś dużego przesilenia na polskiej scenie politycznej?
Przesilenie polityczne obserwujemy od dłuższego czasu i będzie ono miało swoje rozstrzygnięcia wcześniej, czy później. Wynika to również z prób izolowania i odsuwania prezesa Kaczyńskiego od kontaktów z zaufanymi i wieloletnimi współpracownikami, kolegami, którzy stali przy nim w najtrudniejszych czasach i na których zawsze mógł polegać. Brakuje obiektywnych głosów doradczych. Jak mawiała prof. Staniszkis, „ludzie nie będą chcieli być traktowani, jak prostacy i idioci” i wcześniej, czy później zorientują się, ilu z samych działaczy i posłów m.in. PIS ma dorobione we własnym obozie władzy łatki „persona non grata”, tylko po to, żeby wykluczyć takie osoby ze strefy wpływów prezesa i możliwości zajmowania stanowisk.
Wróćmy do gospodarki i rynku pracy. Szef rządu przekonuje, że po pierwszej fali pandemii mamy drugi najniższy wskaźnik bezrobocia w UE, a sytuacja finansów publicznych nie jest zła – deficyt budżetowy na koniec wrześnie to zaledwie 13 miliardów złotych. Czy to nie jest jednak malowanie trawy na zielono? Zacznijmy od rozliczenia się z faktycznego długu finansów publicznych. Dziesiątki miliardów wypychane są poza budżet i lądują na bilansie BGK oraz PFR. Czy nie jest to groźne?
W 1970 r. nasze zadłużenie było bardzo niskie i wynosiło 1,1 mld dolarów. Otwarte za Gierka linie kredytowe były szansą rozwojową, ale niegospodarność i brak umiejętności zarządzania przez aparat towarzyszy partyjnych doprowadził już sześć lat później do uznania PRL przez Bank Anglii za państwo niewypłacalne. W 1979 r. Polska była bankrutem, a Gierek nie potrafił wytłumaczyć Breżniewowi, skąd się wzięło astronomiczne wówczas 30 mld dolarów zadłużenia, którego Polska nie była w stanie spłacić. Powstały kryzys gospodarczy wyprowadził ludzi na ulice, wyłonił Solidarność, a Gierka i jego ekipę odsunął od władzy, prowadząc parę lat później do upadku gospodarki socjalistycznej. Dziś polskie zadłużenie przekracza 1,5 biliona złotych, czyli 1500 miliardów i jeżeli dalej będzie jedynie rosło, to wpadniemy w kryzys zadłużenia, z którego trudno będzie wyjść. Stąd ostatni apel Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który wzywa państwa do powstrzymywania, a nie dalszego rozkręcania kryzysu zadłużenia już dziś, a nie kiedy będzie na to za późno.
A co z rynkiem pracy? Drugiej tarczy wciąż nie ma, a gdy się pojawi, zapewne będzie miała bardziej punktowy, branżowy, a więc skromniejszy rozmiar. Czego należy się spodziewać, jeśli chodzi o miejsca pracy w Polsce w kolejnych kwartałach?
Jeżeli damy rynkowi pracy funkcjonować w warunkach bezpieczeństwa, a nie administracyjnego wyłączania biznesu, to tarcze nie będą potrzebne, a więc nie będziemy sztucznie podnosić konkurencyjności firm słabszych i zombie, kosztem drugich, które z racji większej efektywności własnej nie będą uprawnione do otrzymania pomocy. Tak, rynek pracy ucierpi, ale zachowania samych pracodawców w stosunku do pracowników będą uzależnione szczególnie mocno od poczucia pewności, że rząd ma plan na kilka miesięcy do przodu i działa przewidywalnie, co pozwala w ogóle planować.
Biznes, ale co ważne również rząd liczy na strumień unijnych pieniędzy. One mają być jednym z kół zamachowych w walce z pandemią i powrotem do normalności, gdy pandemia ustanie. Warto zatem zadać pytanie, co oznacza dla Polski mocne powiązanie kwestii budżetu i Funduszu Odbudowy UE z przestrzeganiem praworządności przez państwa członkowskie?
Powiązanie budżetu z wartościami UE, a szczególnie praworządnością mamy w zasadzie pewne. Oznacza to, że w przypadku umownego stwierdzenia naruszeń praworządności w danym kraju środki finansowe albo zostaną wstrzymane, albo warunkowo przekazane beneficjentom końcowym, z pominięciem rządu. Dodatkowo do instytucji kontrolnej UE, która prawdopodobnie będzie badała praworządność, wysyłamy przedstawiciela, który nawet nie zna języka angielskiego, a w posiedzeniach tego gremium nie ma tłumaczeń symultanicznych.
"System ochrony zdrowia jest na granicy wydolności. Trzeba ograniczyć liczbę zakażeń, czas włączyć hamulec awaryjny” – apelował w ostatnią środę minister zdrowia. Adam Niedzielski stwierdził wprost: „przyszedł czas, by nie tylko pytać, co państwo i system może zrobić dla nas, ale co my możemy zrobić, aby zahamować epidemię”. Nie ma Pan wrażenia, że pan minister złożył broń i złożył polityczną abdykację?
Trzymam kciuki za ministra zdrowia i zachęcam do dalszych działań. Rozważyłbym pilne ściągnięcie do ekipy rządowej generała Grzegorza Gieleraka, profesora nauk medycznych i dyrektora Wojskowego Instytutu Medycznego – oczywiście jeżeli sam profesor wyraziłby zgodę. Pomimo, iż mamy w Polsce wybitnych profesorów nauk medycznych, to nie znam lepszej osoby, która mogłaby pokierować zarządzaniem kryzysowym w pandemii. Profesor łączy wiedzę medyczną i zarządczą, z brakiem posłuszeństwa w myśleniu, a do tego pragmatycznie podchodzi do leczenia, a nie czekania – jak sam określił, na mityczną szczepionkę. Nawet na funkcję wicepremiera.
---
Prof. dr hab. Konrad Raczkowski, ekonomista i menedżer, dyrektor Instytutu Ekonomicznego Społecznej Akademii Nauk, członek oraz kierownik zespołów badawczych Linz University oraz University of Cambridge, były wiceminister finansów.
_________________
Av miał rację: Rosję trzeba cofnąć do czasów Wielkiej Smuty, a na Kremlu ustanowić polską załogę.
|
Zaloguj się
Zarejestruj się
FAQ
Szukaj
